نقش ترکیه در تعاملات سنگی ایران و روسیه

از پایان کار نمایشگاه صنعت سنگ مسکو ۳ هفته گذشت؛ نمایشگاهی که برای نخستین بار شاهد حضور پررنگ شرکت‌کنندگان ایرانی و مسئولان بلندپایه کشورمان بود با این حال، این پایان، زنگ شروع مسیری طولانی برای سنگ ایران را به صدا درآورد؛

سنگی که سودای جهانی شدن در سر می‌پروراند. ماهیت نمایشگاه‌های تخصصی، آشنایی با بازارهای مختلف، ملاقات با کارشناسان و فعالان هر حوزه و افزایش دانش و تخصص برای طی کردن مسیر توسعه و رشد است با توجه به این مسئله آیا نمایشگاه صنعت سنگ مسکو توانسته این اهداف را برآورده و فعالان سنگ کشور را برای پیمایش موفقیت‌آمیز مسیر پیش روی‌شان یاری کند؟
صمت برای پاسخ به این سوال و همچنین پی بردن به راهکارهای موفقیت صنعت سنگ کشور در دستیابی به بازار روسیه و سایر بازارهای جهانی، با محمد رسا به گفت‌وگو پرداخت. وی که مدیراجرایی یوستون، سامانه تخصصی سنگ ایران و مسئول سازماندهی شرکت‌های ایرانی و برنامه‌ریزی با برگزارکنندگان رویداد بزرگ سنگ روسیه بود، عنوان کرد: نمایشگاه مسکو از نظر اجرایی به خوبی برگزار شد و اهداف تعیین شده آن محقق شد.  پاویون ایران در این نمایشگاه هم از نظر طراحی و هم از نظر تنوع سنگ بسیار برجسته و شاخص بود. در این میان، حضور جعفر سرقینی معاون معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، مهدی سنایی سفیر ایران در روسیه و احمد شریفی دبیر کل انجمن سنگ ایران و همچنین تعدادی از مدیران ارشد وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت بر اعتبار و قدرت حضور ایرانی‌ها در این نمایشگاه افزود و گفت‌وگوی صمیمانه مسئولان و فعالان سنگ کشور، باعث افزایش درک متقابل و دستیابی به راه‌حل‌هایی برای برخی از مشکلات حال‌حاضر صنعت سنگ بود. رسا تصریح کرد: در کنار این موارد، حضور یک ارکستر موسیقی سنتی و اجرای هنری آنها، باعث جلب توجه بیشتر حاضران در نمایشگاه به پاویون ایران شد تا حضور آریایی‌ها بیش از پیش به چشم بیاید.  این موضوع را به راحتی می‌شد در اظهارنظرها و واکنش برگزارکنندگان نمایشگاه مسکو و همچنین بازدیدکنندگان از این نمایشگاه مشاهده کرد. به عنوان مثال، مارینا ترتیاکووا، مدیر نمایشگاه بین‌المللی مسکو با ارزشمند خواندن حضور شرکت‌های ایرانی در کنار بزرگترین شرکت‌های دنیا از روسیه، اروپا و آسیا گفت: نخستین حضور ایران در نمایشگاه سنگ‌های روسیه بسیار پرقدرت و با محصولات متنوع است و توجه شرکت‌های روسی را به خود جلب خواهد کرد. این نظر مثبت در ذهن بسیاری از دیگر مسئولان نمایشگاه و بازدیدکنندگان هم وجود داشت و بیش از هر چیز ناشی از یکپارچگی و تنوع سنگ ایران به وجود آمده بودند.

آشتی ترکیه و روسیه
یکی از اهدافی که صنعت سنگ ایران در نمایشگاه مسکو دنبال می‌کرد، دستیابی به بازار سودآور روسیه و پس از آن رسیدن به بازار سایر کشورهای عضو اتحاد جماهیر سابق بود. این کشورها به‌دلیل تقاضای زیاد سنگ، و واردات قابل توجه این محصول معدنی و همچنین نزدیکی به ایران مورد توجه کشور قرار گرفته بود. در این بین، تیره شدن روابط سیاسی و اقتصادی ترکیه (تامین‌کننده نخست سنگ روسیه) و همچنین رکود ساخت‌وسازها در بازار داخلی سبب شده بود تا فعالان صنعت سنگ با اتفاق آرا به دنبال استفاده از فرصت موجود بوده و جای پای خود را در پهناورترین کشور جهان تثبیت کنند.  با این وجود، روزهای گذشته و با انتشار خبر عذرخواهی رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه از اقدامات خود در مقابل روسیه و همچنین بازتر شدن فضای حاکم بین این ۲ کشور، تردیدهایی درباره رسیدن صنعت سنگ به اهداف خود در ذهن‌ها شکل گرفت. مدیر اجرایی یوستون در این‌باره توضیح داد: هر برنامه‌ای با انحرافات و مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای رو به رو می‌شود و این موضوع طبیعی است. با این حال، هنوز هم تحریم‌های روسیه علیه ترکیه به طور کامل برداشته نشده‌اند. حتی اگر چنین اتفاقی هم بیفتد، فعالان سنگ کشور نسبت به مسائل رقابتی آشنایی کامل دارند. آنها می‌دانند بازار جهانی، بازار رقابت است و برای به‌دست آوردن سهمی از بازار روسیه باید با کشورهای دیگر رقابت کرد. حتی اگر ترکیه هم در بازار حضور نداشته باشد، کشورهایی مانند مصر و چین در حال فعالیت هستند (با وجود آنکه از کیفیت و تنوع سنگ ایران برخوردار نیستند). سنگ ایران باید به سطحی از آمادگی و توانایی برسد که با بزرگترین قدرت‌های سنگ جهان به رقابت پرداخته و سهم خود را از بازارهای تعیین شده به‌دست آورد. وی به اتفاقات و جنجال‌های سیاسی روزهای گذشته بزرگترین رقیب صنعت سنگ ایران؛ یعنی ترکیه اشاره کرد و گفت: با تمام این مسائل، ترکیه نمی‌تواند مانند گذشته رقیب قدرتمندی در مقابل ایران باشد. علاوه بر آنکه کودتای ارتش این کشور (جدا از نتیجه آن) باعث بی‌ثباتی ترکیه و فضای حاکم بر آن شد، اختلاف‌های سیاسی دیگر با گروه‌های قومی (مانند کردها) و همچنین بحران داعش، توان ترکیه را برای رقابت با ایران کمتر از همیشه کرده است. در چنین شرایطی طبیعی است سرمایه‌گذاران خارجی، خاک این کشور را ترک کنند و شرکای تجاری و خریداران روس هم نتوانند اقدام به امضای توافق‌های بلندمدت کنند. در این میان، ایران امن‌ترین کشور منطقه به شمار می‌آید و در صورت عملکرد اصولی و حرفه‌ای شرکت‌های تولیدکننده سنگ و همچنین حمایت دولت از این حوزه، می‌توان در رسیدن به اهداف تعیین شده با سرعت بیشتری گام برداشت.

آغاز راه
رسا در ادامه با بیان اینکه نمایشگاه صنعت سنگ مسکو به خوبی برگزار شد، گفت: ایران، حضور قدرتمندانه خود را در بازارهای جهانی، اعلام کرد. از این به بعد زمان آن است که بقیه مسیر پیموده شود و حضور ایران در این بازارها ادامه یابد که البته این موضوع با رفع نواقص نحوه حضور شرکت‌های ایرانی در بازارهای روسیه قابل دستیابی خواهد بود. در سال‌های گذشته، حوزه‌هایی مانند مواد غذایی به‌دلیل حضور نامتمرکز و کمرنگ نتوانستند سهم قابل توجهی را از بازار روسیه به‌دست آورند اما خوشبختانه تا اینجای کار، حضور شرکت‌های حوزه سنگ با قدرت و تمرکز کافی بوده است. از این به بعد هم باید با اصول حرفه‌ای تجارت، کار را پیش برد تا به اهداف تعیین شده دست‌یابیم.  وی با اشاره به اهمیت شناخت زنجیره ارزش صنعت سنگ روسیه افزود: شرکت‌های ایرانی برای ورود به این بازار سودآور باید بر عناصر کلیدی بازار متمرکز شوند. در روسیه، فروشندگان سنگ و واردکنندگان کوچک، اثر چندانی بر بازار ندارند و باید به جای آنها به دنبال سرمایه‌گذاری بر بازیگرانی بود که نقشی تعیین‌کننده دارند؛ بازیگرانی مانند معمارها، طراحان داخلی، پیمانکارهای پروژه‌ها، واردکنندگان بزرگ و کارخانه‌دارها. در این صورت می‌تواند باعث شناخت بیشتر مصرف‌کنندگان روس و تامین ذائقه آنها با محصولات ایرانی شد. مدیر اجرایی یوستون تاکید کرد: تا جایی که مشاهده شد، هر کدام از شرکت‌های حاضر در نمایشگاه سنگ مسکو و حتی شرکت‌های ناظر و بازدیدکننده، ارتباطاتی با بازیگران کلیدی بازار روسیه ایجاد کرده و فعالیت خود را شروع کرده‌اند که البته با افزایش تلاش‌ها و هدفگذاری‌های صحیح می‌توان این روند را سرعت بخشید. رسا همچنین به روندهای جدید تقاضا در روسیه اشاره کرد. به گفته وی، پیش از این و در مطالعات بازار روسیه مشخص شده بود که بخش اندک اما سودآوری از بازار روسیه به سنگ‌های لوکس و خاص این کشور تعلق دارد و بقیه سرزمین روسیه هم می‌توانند خریدار سنگ‌های متداول و پرفروش ایرانی باشند. با این حال، در نمایشگاه صنعت سنگ مسکو مشخص شد که میزان تقاضا برای سنگ‌های خاص و لوکس بیش از حد انتظار است. به همین دلیل بود که تجهیزات تراش و حکاکی سنگ (خودکار و نیمه‌خودکار) مورد استقبال بازدیدکنندگان و فعالان سنگ روسیه قرار گرفت و نمونه‌های تراش خورده و برجسته سنگ‌ها هم توانستند نظر بینندگان را به خود جلب کنند. با توجه به این شرایط، راه سودآور دیگری پیش روی فعالان سنگ کشور قرار گرفته است. در این شرایط و برای کسب درآمدهای صادراتی بیشتر باید به فروش اسلب‌ها و کوپ‌های سنگ اکتفا نکرده و فروش محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر را در دستور کار قرار داد.

انتظار از دولت
هماهنگ‌کننده برنامه‌های شرکت‌کننده‌های ایرانی در نمایشگاه صنعت سنگ مسکو اظهار کرد: امیدواریم دولت بخشی از هزینه‌های حضور شرکت‌های در نمایشگاه سال آینده را پرداخت کند تا بتوان علاوه بر افزایش تعداد شرکت‌های ایرانی حاضر در این نمایشگاه، قدرت ایران را بیش از پیش به رخ رقبای بین‌المللی کشید. این موضوع به ویژه به دلیل هزینه‌های سرسام‌آور حضور در نمایشگاه‌های روسیه حائز اهمیت است. رسا، در پایان اقدام شرکت‌های ایرانی را در حضور یکپارچه و با عنوان پاویون ایران را بسیار ارزشمند توصیف کرد و گفت: شرکت‌های ایرانی حاضر در نمایشگاه علاوه بر آنکه به بازاریابی و تبلیغ خود پرداختند، با حضور متمرکز در پاویون، کمک کردند تا نشان‌سازی سنگ «ایران» گام نخست خود را با قدرت برداشته و راه برای حضور سایر شرکت‌های تولیدکننده سنگ هم هموار کنند. هزینه‌ها و تلاش آنها در این مسیر، جای قدردانی دارد.

منیع: صمت

تاریخ: ۲۷/۴/۹۵